Öncelikle serbest meslek makbuzunun değerli bir evrak olduğunun bilinmesi şart. Tıpkı fatura gibi Gelir İdaresi tarafından takip edilen ve kayıt altına alınan bir belge. Bu açıdan hem düzenleyen kişiye hem de karşı tarafa birtakım sorumluluklar getirir. Bu nedenle serbest meslek makbuzunu freelancer veya serbest çalışan kişilerin hizmet karşılığı kazanç sağladıklarını kayıt altına alan fatura gibi değerlendirmek doğrudur. Böylece kayıt dışı gibi gözüken işlem kayıt altına alınmış ve buradan tahakkuk eden vergi yükümlülükleri karşılanmış olur.
Serbest Meslek Erbabı Kimdir? Kanuni Tanımı Var mı?
Gelir Vergisi Kanunu serbest meslek erbabının kim olduğunu ve bunla ilgili merak edilenleri cevaplayan 66.maddesinde şöyle bir tanıma yer verir: Serbest meslek faaliyeti ile mutat olarak ilgilenen ve mesleğin gereklerini icra eden kişi/kişilere serbest meslek erbabı denir. Diğer bir ifadeyle kendi hesabına veya namına çalışan kişilerin hepsi serbest meslek icra eden kişilerdir. Bunlar yönetmen, sanatçı, yazar, grafiker, pazarlama uzmanı veya herhangi bir kuruma bağlı olmadan çalışan kişilerden oluşabilir. Ayrıca serbest meslek erbabının icra ettiği faaliyet haricinde, sürekli bir işte çalışıyor olması onu serbest meslek erbabı olmaktan çıkarmaz.
Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Kesilir?
Serbest meslek makbuzu kesmek için vergi dairesinde meslek mükellefiyeti açtırmak gerekir. Daha sonra da herhangi bir matbaadan makbuz çıkarılıp müşteriler için SMM düzenlenebilir. Ancak 2018’de getirilen yasa ile e-SMM sistemine geçiş yapıldı ve matbaa ürünlerine gerek kalmadan elektronik ortamda düzenlenen e-SMM evraklarının tek bir işlemle müşteriye gönderim yolu açıldı. Bunun için GİB tarafından yetkilendirilen bilgi işlem kurumları üzerinden SMM mükellefiyeti ve e-SMM düzenleme sistemine sahip olunabilir. Böylece SMM süreçleri çok daha basit ve yönetilebilir hale getirilebilir.
Serbest Meslek Makbuzu Üzerinde Hangi Bilgilerin Olması Zorunludur?
SMM’de elektronik ortama geçildiğinden dolayı makbuz üzerinde ne tür bilgilerin olması gerektiği otomatik olarak sistemler tarafından güncelleniyor ve doldurulması gereken zorunlu alanlar olarak mükellefe sunuluyor. Böylece makbuz doldururken hiçbir hayata mahal vermeden işlemin sonlandırılması mümkün hale geliyor. Yine de makbuz üzerinde gereken bilgilerin hangileri olduğunu bilmek oldukça önemlidir. Bilgilerse şöyle:
Serbest Meslek Makbuzu ve Vergiler
Serbest meslek makbuzu hesap ederken stopaj ve KDV hesabını mutlaka hesaba katmak gerekir. Aksi halde sağlanılan hizmetten zarar etmek mümkündür. Stopaj, beyanname ile müşteri tarafından sizin adınıza vergi dairesine ödenir. KDV ise sizin tarafınızdan vergi dairesine ödenen tutardır.
Yüzde 20 stopaj ve yüzde 18’lik KDV, brüt hizmet bedeli üzerinden hesap edilir. Stopaj hesaplandıktan sonra çıkan ücretin brüt hizmet bedelinden düşülmesi gerekir. Böylece kasamıza giren net ücret, yani gelirimiz ortaya çıkar. Burada yapılan hata net ücret üzerinden yüzde 18 KDV hesabı yapılmasıdır. Halbuki tüm vergi hesabı brüt hizmet bedeli üzerinden yapılır. Dolayısıyla KDV’yi bulmak için de brüt hizmet bedeli üzerinden hesap yapılır ve çıkan vergi oranı net ücret üzerine eklenerek makbuz düzenlenir.
Bu hesaplamalar e-SMM ile basitleşse de örnek olması açısından brüt 350 liralık hizmet bedeli için SMM düzenleyelim:
Stopaj hesaplama:
%20 Stopaj: 350 x 0,20 = 70 TL
Net gelirimizi hesaplama:
Net ücret 350 – 70 = 280 TL
Brüt hesap üzerinden KDV hesaplama:
%18 KDV: 350 x 0,18 = 63 TL
Net gelirimize KDV’yi ekleme:
Net: 280 + 63 = 343 TL’lik makbuz düzenlenir ve bu tutar müşteriden tahsil edilir.
